Znałam pewną redakcję, która 3/4 swoich tekstów konstruowała w ten sam sposób: troje bohaterów plus ekspert. Czyli w 3/4 tekstów najpierw przedstawiane były trzy historie, a na końcu wypowiadał/a się psycholog/psycholożka lub inna osoba oceniająca zachowanie bohaterów.

W porządku. Przyjmuję argument. To nie jest zły format tekstu.

Nieznośnie robi się jednak, kiedy niemal KAŻDY tekst w serwisie lub na blogu wygląda jak kanapka albo kotlet schabowy: chleb, ser, chleb. Albo: panierka, mięso, panierka.

Mariusz Szczygieł mówi tak: "Lubię pisać długie teksty, ale jeśli mają być zwykłe jak kotlety schabowe – to nie. Chcę móc pisać po swojemu, szukając dla tekstów mojej własnej formy. Chcę grać z czytelnikami, wciągać ich w zabawę literacką, dawać im przyjemność obcowania z tekstem. Wiem, że umiem tak przekazać historię, że ma ona, jak to kiedyś napisał Kundera, pewne założenia estetyczne."

Chodzi o to, by nie smażyć ciągle "kotletów schabowych". Jeśli piszesz dużo podobnych tekstów, na pewno wiesz, o czym mówię. Dlatego czasami – jeśli masz taką możliwość i chcesz rozwinąć bardziej kreatywną część swojej natury – poszukaj formy innej niż dotąd.

Trochę jest tak, że niemal o wszystkim napisano już wszystko. Dlatego jeśli poruszasz mocno wyeksploatowany temat, warto poszukać formy innej niż wszyscy. Przyzwyczailiśmy się do tekstów w rodzaju "10 błędów, których nie chcesz popełnić przy pieczeniu ciasta" lub "Jak zaprojektować lejek marketingowy w pięciu prostych krokach". To nie są złe formy i często świetnie się sprawdzają.

Jeśli jednak tworzysz coś autorskiego, dłuższą formę dziennikarską albo literacką, poszukaj innego sposobu opowiedzenia historii niż dotychczas. To świetna zabawa i dobre ćwiczenie na kreatywność.

Wprost przeciwnie – tworząc tekst użytkowy, warto zachować jak najbardziej uporządkowaną strukturę. Czytelnik musi wiedzieć, czego się spodziewać.

Przejrzysta struktura sprawdzi się także podczas wywiadów. Niektórzy twórcy, na przykład autorzy The Growth Hub Podcast wyrobili sobie pewien wzór rozmowy – zawsze zadają rozmówcom kilka tych samych pytań i jest to mądry zabieg (dlaczego – przeczytasz już wkrótce).

Poza tym, czytelnicy przywiązują się do formy. Uwielbiałam kiedyś rozmowy Jamesa Liptona w programie "Inside the Actors Studio". Moim ulubionym momentem był Kwestionariusz Pivota – seria pytań, na które odpowiadały hollywoodzkie gwiazdy, m.in. "ulubione słowo" czy "ulubione przekleństwo". A potem były pytania od widzów. Przewidywalna, solidna forma. Co najważniejsze – konsekwentna!

Czy wywiady Liptona były kotletami schabowymi? Nie – raczej marką i znakiem rozpoznawczym gospodarza programu. Kotlet schabowy powstaje wtedy, kiedy tworzymy teksty podobne do setek lub tysięcy innych tekstów. Teksty-klony, które różnią się właściwie tylko tym, że mają inny adres w wyszukiwarce. Po prostu teksty nudne, powtarzalne i do bólu przewidywalne (3 bohaterki + ekspert, zaczynanie wywiadu od tego samego pytania). Dlatego warto poszukać swojego własnego wyróżnika, swojego stylu, tonu i głosu.

Kochamy kryminały, bo mają wyrazistego bohatera, cięty język, ciekawe szczegóły, wiedzę o dziedzinach, o których niewiele wiemy. Mają TO COŚ.

I jest tak trochę z każdym tekstem. Powinien mieć "to coś". Coś, co odróżni go od smażonych przemysłowo kotletów. Czym może być to coś? Co możesz zrobić, żeby Twój tekst był ciekawszy?

Nie przesadzaj. Nie próbuj za wszelką cenę udziwniać tekstu, bo skutek będzie odwrotny do zamierzonego. Tekst ma przede wszystkim przekazać to, co masz do przekazania. Forma jest po to, by zrobić to w atrakcyjny i nie nudny dla czytelnika sposób.

Na koniec zagadka.

Nosi tytuł "Las Meninas" i namalował go Diego Velázquez. Dlaczego taki z pozoru klasyczny obraz przedstawiający zwyczajny temat dworskiego życia, został okrzyknięty dziełem nowatorskim i wywołał burzliwą dyskusję?

Malarz – Diego Velázquez widoczny z lewej strony za sztalugą – nie maluje obrazu, który my widzimy. Maluje kogoś, kto stoi przed nim i kto odbija się w lustrze widocznym w głębi. Tym kimś jest para królewska, która patrzy na malarza i bawiące się infantki. A my patrzymy na tę scenę ich oczami.

Widzisz?